راهنمایی و مشاوره بهترین نوع تعاون و همکاری در سطح مدارس است. هدف این تعاون و همکاری حل مشکلات و آسیب‌های اجتماعی، خانوادگی، تحصیلی و… است. شناسایی مشکلات دانش‌آموزان با همکاری والدین و اولیای مدرسه با عوامل راهنمایی در مدرسه صورت می‌پذیرد و مشاور نقش اساسی‌را در این رابطه ایفا می‌نماید.نقش معلم در راهنمایی و هدایت دانش‌آموزان به حدی مهم است که موفقیت یا شکست برنامهِ راهنمایی در مدرسه را تا حدود زیادی مرهون همکاری و فعالیت معلمان دانسته‌اند. معلم با شاگردان همه روزه تماس مستقیم دارد و منبع بسیار ارزشمندی در شناخت دانش‌آموزان محسوب می‌شود. معلم همچنین می‌تواند در شناسایی دانش‌آموزانی که به کمک‌های خاص نیاز دارند گام‌های مهمی بردارد وآنها را به مشاور معرفی کند.معلم مقام رسمی مدرسه است که از لحاظ تاریخی ارشدیت وی در مدرسه محرز است. معلم می‌تواند نقش تسهیل‌کننده را در راهنمایی به عهده بگیرد. معلم می‌تواند بطور موثر در برنامه تغییررفتار در کلاس درس شرکت کند. در حفظ بهداشت روانی دانش‌آموزان مقام مدیریت به عهدهِ اوست و جانشین والدین دانش‌آموزان است. بنابراین از معلمان انتظار می‌رود که بر طبق آموزش و تجربیات خویش مسئولیت‌هایی را در برنامه‌های راهنمایی و مشاوره مدارس به عهده بگیرند.
نقش ویژه و حائز اهمیت مشاور
با استناد به گزارش ها و آمارهای اعلام شده در خصوص تاثیر مشاوره و راهنمایی به این نکته پی می بریم که همه کارشناسان در یک مسئله اتفاق نظر دارند و آن نقش مشاوره و راهنمایی در جلوگیری یا کاهش افت تحصیلی و شناخت استعدادهای دانش آموزان است. پس با این تفاسیر می توان گفت چنین امری در کوتاه مدت میسر نمی شود، بنابراین نباید به امید روزی که معلوم نیست چه زمانی فرا می رسد دست روی دست گذاشت و این مساله را نادیده گرفت زیرا به گفته خود مسئولان هنوز مناطقی وجود دارند که در سیتسم آموزشی خود فاقد این نعمت هستند. به این ترتیب انجام طرح های اصولی و ساختاری برای رفع این معضل اجتماعی، آموزشی و پرورشی باید در دستور کار متولیان امر آموزشی و پرورشی قرار گیرد. از سویی تنها خبر جدی که در این زمینه اعلام شد افت تحصیلی ۸/۶ درصدی در دوره راهنمایی است که مدیر کل آموزش و پرورش راهنمایی اخیرا با اظهار تاسف از عدم بهبود سیستم ارزشیابی و مشاوره در مقطع راهنمایی خبر از برنامه ریزی آموزش و پرورش برای کاهش۵/۱ درصدی افت تحصیلی در این مقطع در سال تحصیلی جدید با اتخاذ تدابیر ارزشیابی در این دوره را داده است که شاید بتوان از افت شدید تحصیلی مشهود در نظام آموزشی تا حدی جلوگیری به عمل آید؛ با این اوصاف اجرای طرح فوق حتی در حد مطالعاتی را هم توسط وزارت آموزش و پرورش باید به فال نیک گرفت اما آنچه مشهود است این است که اختصاص اعتبار ۳۶۱ میلیون تومانی در سال گذشته به مراکز مشاوره آموزش و پرورش جوابگوی این امر مهم نمی باشد و به تبع همین مشکلات اعتباری آموزش و پرورش مراکز مشاوره و راهنمایی هیچ گاه بیش از این گسترش نخواهند یافت، بنابراین اعتبارات و امکانات لازم جهت اجرای طرح های گسترده برای ارائه مشاوره و راهنمایی دانش آموزان و اولیای آنان در مدارس کشور به ویژه شهرستان ها و استان ها بسیار ضروری است چرا که با آینده تک تک دانش آموزان و فرزندان مردم و حتی خود مسئولان امر در ارتباط است.